Tegenwoordig is alles digitaal, maar de oorsprong van de fotografie en de meeste bewerkingen daarvan ligt in de analoge fotografie en in de donkere kamer.
Doordrukken en tegenhouden (burn en dodge) is een techniek die in de donkere kamer werd gebruikt. In die analoge donkere kamer werd het negatief in de vergroter gelegd. Door dit negatief wordt licht gestuurd en dat licht projecteert zich op lichtgevoelig papier. Daar waar het negatief donker is komt er weinig licht op het negatief en wordt dit na het ontwikkelen van het papier als licht weergegeven. Bij de lichte plekken van het negatief is dit natuurlijk andersom. Hoe meer licht er op een plek komt, hoe donkerder dit deel zal worden op de uiteindelijke foto.
Lees verder hoe je een dergelijk effect ook kan maken in de foto die je hiernaast ziet.
De donkere kamer
Even voor de louter digitale mensen, zoals de naam het al zegt, bij een negatief is licht en donker omgedraaid dus donker op het negatief = licht op de foto. En licht op het negatief = donker op de foto.
Maar het kan natuurlijk zo zijn dat je iets dat donker weergegeven wordt in de uiteindelijke foto misschien wel wat lichter wilt hebben. In dat geval kon je daar in de donkere kamer wat aan doen. En dat deed je dan door wat licht ’tegen te houden’. Immers, hoe minder licht je op het fotopapier laat komen, hoe lichter dat stukje zal worden.
Doka-techniek
Tijdens het belichten van het fotopapier kan je het licht met je hand, of met een stukje karton tegen houden. Als je dat doet, ben je aan het tegenhouden (dodge). Vanzelfsprekend kan je ook een deel van je foto wat meer belichten, die stukken krijgen dan meer licht en zullen donkerder worden. Dit laatste noem je doordrukken (burn)
Kan dit in de digitale doka ook gedaan worden?
Natuurlijk kan dat, en zoals veel zaken is het makkelijker om dit digitaal te doen dan dat dit in de ouderwetse doka gedaan werd.
In het voorbeeld gebruik ik Lightroom om te laten zien dat je delen van een foto donkerder en lichter kan maken. Het is mogelijk om dit in meerdere bewerkingsprogramma’s te doen. In Lightroom gebruik ik het lokale aanpassingspaneel waarmee door middel van een ‘penseel’ kan bepalen welk deel van de foto ik later meer of minder licht ga geven. Ik gebruik hiervoor een foto die je hierboven ziet. Een foto van een wegwerker in een gat in de weg in Lissabon. Deze foto is gemaakt tijdens hard zonnig daglicht en dat is de reden dat het gat in de weg donker is (schaduw) en de weg zelf erg licht. Ik wil door het doordrukken en tegenhouden in deze foto in ieder geval bereiken dat er meer detail te zien is in het gat. En de straat mag wat donkerder.
Het gat in de weg heb ik geselecteerd en de selectie is in het rood zichtbaar. Dit deel van de foto maak ik nu lichter en ga ik dus tegenhouden (klik op de foto’s voor groter formaat)
Je ziet dat het gat in de weg nu veel lichter is geworden en dat er detail te zien is, dat er in de eerste versie van de foto nog niet zichtbaar was.
Nu ga ik de rest selecteren om dit stuk donkerder te maken (doordrukken)
En het resultaat:
Het complete resultaat is dat de lichte delen donkerder zijn gemaakt en de donkere delen wat lichter. Bij de volgende foto kan je het verkregen effect in één oogopslag zien.
Aandachtspunten:
Lichte delen in een foto kan je redelijk ongestraft donkerder maken zonder tegen problemen aan te lopen. Als je echter donkere delen lichter gaat maken, dan heb je een redelijke kans dat je hierdoor ruis introduceert, let dus wel op of dit het effect niet negatief beïnvloed.
Deze techniek werd in het verleden door vele grote fotografen toegepast. Eén van de Nederlandse fotografen die dit veel toepaste in zijn werk was Ed van der Elsken (voorbeeld van werk uit Zuid-Afrika). Je ziet in dit voorbeeld dat dit niet altijd even subtiel uitgevoerd werd. In de digitale doka kan je beter zelf bepalen of en hoe subtiel je dit effect toe wilt passen.
Beter leren fotograferen
Wil je beter leren fotograferen? Eindelijk eens de foto maken die je wilt en de camera niet meer op de automaat gebruiken? Ik heb een geweldige online cursus voor je gemaakt. Een Online fotocursus met 21 ebooks met honderden voorbeeldfoto’s en ruim 5 uur aan duidelijke instructievideo’s. Op deze pagina staat je alle informatie over deze online cursus. Nadat je ingeschreven bent kan je direct beginnen én deze cursus volgen in je eigen tijd en eigen tempo en op je computer, tablet of mobiel.
Wil je op de hoogte blijven van nieuwe artikelen over fotografie? Schrijf je dan in via het formulier hieronder of via deze pagina op de website. Denk je dat je vrienden ook wat aan dit artikel hebben? Help mij dan om dit artikel te delen met de knoppen hieronder. Je kan dit bericht op Facebook, Google-Plus of LinkedIn publiceren. Of je Twittert er over en je kan het zelfs naar iemand mailen. Alvast bedankt! Wil je me steunen bij het onderhouden van deze website en deze artikelen? Dat kan door fotospullen aan te schaffen bij Cameranu.nl. Als je dat doet via deze link kost jou dat niets meer en krijg ik een kleine commissie.
Fotocursussen, workshops en (gratis) fotografieprojecten vind je op www.heelhollandfotografeert.nl
Geef een reactie