Een fullframe camera aanschaffen

Hiernaast zie je een sensor van een (kapotte) cropcamera. Duidelijk dat hier niet veel foto’s meer uit komen…

Overweeg jij om een fullframe camera aan te schaffen? Lees dan voordat je dat doet even dit artikel. Misschien wil je namelijk wel helemaal geen fullframe camera… Maar wil je juist het verschil in €€€€’s wel in iets anders stoppen. Ik hoor vaak van cursisten dat ze een fullframe camera aan willen schaffen. Ik stel ze dan altijd een paar kritische vragen die ik jullie ook voorleg in dit artikel.

Disclaimer vooraf: Ik Gebruik zelf verschillende camera’s. Mijn werkpaarden zijn beide fullframe. Daarnaast heb ik een APS-C als backup en heb pasgeleden een APS-C systeem camera voor ‘erbij’ aangeschaft.

Wat is Fullframe nu precies?

Voordat ik de voor en nadelen van een fullframe even op tafel leg. Is het goed om eerst eens even te definiëren wat fullframe nu precies is. En wat APS-C of een cropcamera is.

De term fullframe (verderop FF) komt uit het analoge tijdperk. In de tijd van de rolletjes was een negatief van een spiegelreflex camera exact 36×24 mm groot. Schaf je nu een FF digitale spiegelreflex of systeem camera aan. Dan is de sensor dus ook dit formaat.

Maar aan het begin van de digitale fotografie wereld was een Fullframe camera nogal prijzig. De eerste ‘betaalbare’ spiegelreflex camera was de Canon 300D. Daar kan je overigens nog een leuk filmpje over vinden hier op Tweakers.

Die 300D had een kleinere sensor. Dat was om de camera betaalbaar te houden, een kleinere sensor is immers goedkoper te produceren. En die sensor, die was in plaats van 36x24mm een stuk kleiner. Namelijk 22,5×15 mm. We noemen dat een cropcamera of een APS-C. De meeste spiegelreflex camera’s en systeemcamera’s hebben een APS-C sensor.

Qua oppervlak dus een factor 2,5 kleiner.

Wat houdt dat nu in dat verschil in oppervlak?

Cropfactor

Als eerste krijg je een zogenaamde cropfactor. Zeker in het begin waren er eigenlijk voornamelijk fullframe lenzen te koop. En van zo’n FF lens gebruik je met een cropcamera alleen het middelste deel. Daardoor is een 100mm lens ineens een 160mm lens. Hieronder laat ik het zien met een foto die ik heb gemaakt in Kuala Lumpur. De foto is gemaakt met een FF met een 15 mm lens. Als ik diezelfde lens op een APS-C zou hebben gezet, dan had ik ‘slechts’ het middelste gedeelte kunnen fotograferen.

Het formaat van de pixels

Naast de cropfactor is er nog een belangrijk element. De pixels worden verdeeld over een groter oppervlak bij een fullframe camera. Als je een FF camera hebt of een APS-C met hetzelfde aantal pixels, dan zijn de fysieke pixels bij een FF camera dus 2,5 keer zo groot.

Minder ruis bij een fullframe camera?

In theorie heeft dit grotere oppervlak mede als resultaat dat er minder ruis zichtbaar is bij een FF camera. Maar lees vooral even verder over dit fenomeen. Want dit was zeker zo een jaar of 6 geleden, maar dat verschil is inmiddels een stuk minder zichtbaar.

Algemene misvattingen over een FF camera

Vaak wordt er gezegd dat een fullframe camera meer licht vangt en dus lichtgevoeliger is. Niet alleen fotografen zeggen dit, maar ook verkopers.

DIT KLOPT NIET

Nou ja, wel en niet. Ik leg het uit en doe dat even met een voorbeeld.

Stel, je hebt een emmer van 10 liter. Die vergelijken we met een FF sensor. Daarnaast heb je een APS-C emmer. Die is een factor 2,5 keer zo klein, dus 4 liter.

De FF emmer heeft een grotere opening, dus vangt meer water als het regent. Maar er moet ook 10 liter in…
De APS-C emmer vangt minder licht, maar ja, er hoeft maar 4 liter in.

Beide emmers zullen dus even snel vol zijn.

En dat zie je ook terug op de camera’s. Als je een foto maakt met exact dezelfde instellingen (ISO, diafragma, sluitertijd) dan zal je ook dezelfde foto krijgen. De FF camera vangt dan wel meer licht, maar heeft ook meer licht nodig.

Dus, een fullframe sensor vangt meer licht, maar je hebt ook meer licht nodig. Een fullframe sensor is dus NIET lichtgevoeliger…

Het blikveld

Het ‘blikveld’ is anders. Een APS-C camera ‘ziet’ minder dan een FF. Zie nogmaals bovenstaande foto waar ik het verschil laat zien.

Om de vergelijking helemaal goed te maken moeten we verschillende lenzen gebruiken. Als je bij de FF camera een 24 mm lens gebruikt, dan moet je bij de APS-C een lens hebben met een factor van 1,6 keer groter. Met andere woorden een 15 mm lens.

Gebruik je nu een 15 mm lens op een APS-C camera en een 24 mm lens op een FF camera, dan heb je bij beide camera’s exact dezelfde instellingen nodig (ISO, diafragma en sluitertijd) om dezelfde hoeveelheid licht op de foto te krijgen.

Dus, een FF camera vangt dan misschien wel meer licht, hij heeft ook meer licht nodig en per definitie zal je daar dus geen profijt van hebben.

Verschil in scherpte-diepte.

Er is zeker een verschil in scherpte-diepte (ook wel DOF genoemd). De scherpte-diepte bij een FF camera is kleiner. Dat vinden fotografen vaak een voordeel, maar dat kan ook een nadeel zijn. Zeker als je werkt met lenzen met een groot diafragma kan je scherpte-diepte wel eens te klein worden. Zeker mensen die overstappen van een APS-C naar een FF vergeten dit wel eens.

Verschil in lenslengte

Er is zeker een verschil in mm’s. Ik heb een 12 mm op een fullframe camera en die is erg wijd. Zet ik diezelfde lens op mijn APS-C camera, dan is die lens ineens een factor 1,6 keer. Dus ineens een 19mm lens. En geloof me, het verschil tussen 12 en 19 mm is gigantisch!!!!

Echter, mijn 600mm lens is 600 op mijn FF, maar 960mm op mijn APS-C camera. Wauw!

Wil je dus voornamelijk vogeltjes of hertjes fotograferen, dan is een fullframe camera misschien niet zo’n goed idee.

* Bij de uitzending van Het perfecte plaatje van 4 december 2019 moesten de deelnemers een ‘spionage-foto’ maken. Daarvoor kregen ze een Fullframe camera en een 100-400 lens. Die 100-400 lens snap ik, maar een cropcamera was in di geval echt beter geweest, de lens was dan immers een stuk ‘langer, namelijk 640mm in plaats van 400mm…)

Verschil in Ruis

Het is gewoon zo. De pixels zijn groter (bij gelijke megapixels). Ze vangen individueel dus meer licht en hebben daardoor minder last van versterking en dus ruis. In theorie zal je dus bij hogere ISO’s minder last hebben van ruis. Maar inmiddels zijn de camera’s met hogere ISO’s zo goed geworden, dat je daar misschien nog wel wat van merkt, maar echt een stuk minder dan een paar jaar geleden. Daarnaast is ISO eigenlijk niet zo’n probleem, lees dit artikel maar eens.

Lensfouten

Dit is een heikel punt. Iedere lens heeft foutjes. De ene lens wat meer dan de andere. Maar die foutjes zitten meestal naar de randen van een lens. Gebruik je nu een FF lens op een APS-C camera, dan zal je geen of in ieder geval minder gebruik maken van de randen van die lens. Dus minder last van die foutjes.

Maar er zijn tegenwoordig veel lenzen die speciaal gemaakt zijn voor een APS-C camera. Dus een stuk kleiner. Dan heb je dus wel weer ‘last’ van die randen…

Maar, een FF camera heeft dus sneller ‘last’ van die lensfouten. Dat is op te lossen hoor. Gewoon betere (en dus duurdere) lenzen aanschaffen….

Daarmee komen we op de kosten

Een FF camera is duurder. Een pak duurder. Dat kan in het gunstige geval zomaar €400,- (bijvoorbeeld een Canon 6D2 of een Nikon D750) zijn en makkelijk oplopen tot €2000,-
De vraag is dan of je dat extra geld aan een camera uit wil geven of aan extra of betere lenzen. Want als je dat bedrag neerlegt aan een lichtsterkere en/of kwalitatief betere lens, dan vang je dus echt meer licht en kwaliteit…

Is het aan de foto te zien?

Kan je aan een foto zien of die gemaakt is met een FF of een APS-C camera? Nou, dat betwijfel ik sterk. Sterker nog. Ik denk bijna zeker te weten van niet.

Discussie:

Ik weet dat er veel verhalen de ronde gaan en dat verschillende mensen verschillende meningen hebben. Er wordt gesproken over meer licht, meer dynamisch bereik etcetera. Wat ik met dit artikel probeer te bereiken is dat mensen die een FF camera aan willen schaffen zich goed inlezen. Wat is de reden waarom je FF wil? Is dat voor het licht (dat hoeft dus niet), omdat je minder ruis hebt (dat zal meevallen) of dat je graag met groothoek fotografeert (dat zeker wel).
Denk na over die FF. Niet alleen is de aanschaf van een FF camera duurder, ook de (betere) lenzen die je daarbij nodig hebt zijn per definitie duurder. Ik kan natuurlijk niet in je portemonnee kijken, maar ik weet wel dat je iedere euro maar één keer uit kan geven.

Heb jij goede redenen om toch die FF aan te schaffen? Zeker doen, bij voorkeur via deze affiliate link naar cameranu.nl of bol.com. Dan heb ik er ook nog wat aan :)

En wat dan over micro 4/3?

Sommige spiegelreflex of systeem camera’s hebben een nog kleinere sensor. Een micro 4/3. Een stukje kleiner nog dan de APS-C en de cropfactor is dan 2. Ook hier is alles geldig wat betreft FF en APS-C, maar dan dan nog iets meer. Je zal nog iets meer ruis zien, maar de 600mm is wel ineens 1200mm….

Wil je meer weten over fotografie. Ik verzorg regelmatig cursussen voor beginners en gevorderden maar ook verschillende workshops. Die kan je vinden op www.heelhollandfotografeert.nl

Beter leren fotograferen
Wil je beter leren fotograferen? Eindelijk eens de foto maken die je wilt en de camera niet meer op de automaat gebruiken? Ik heb een geweldige online cursus voor je gemaakt. Een Online fotocursus met 21 ebooks met honderden voorbeeldfoto’s en ruim 5 uur aan duidelijke instructievideo’s. Op deze pagina staat je alle informatie over deze online cursus. Nadat je ingeschreven bent kan je direct beginnen én deze cursus volgen in je eigen tijd en eigen tempo en op je computer, tablet of mobiel.

Je ziet in dit artikel meerdere links staan naar bol.com en cameranu.nl. Als je hier op klikt en besluit tot een aanschaf van een lens of iets anders dan help je mij ook. De prijs is voor jou is niet hoger, maar ik krijg een klein deel waarmee ik deze informatieve website aan de gang kan houden. Ik dank je daarvoor.

Wil je op de hoogte blijven van nieuwe artikelen over fotografie? Schrijf je dan in via het formulier hieronder of via deze pagina op de website. Denk je dat je vrienden ook wat aan dit artikel hebben? Help mij dan om dit artikel te delen met de knoppen hieronder. Je kan dit bericht op Facebook, Google-Plus of LinkedIn publiceren. Of je Twittert er over en je kan het zelfs naar iemand mailen. Alvast bedankt! Wil je me steunen bij het onderhouden van deze website en deze artikelen? Dat kan door fotospullen aan te schaffen bij Cameranu.nl. Als je dat doet via deze link kost jou dat niets meer en krijg ik een kleine commissie.
Fotocursussen, workshops en (gratis) fotografieprojecten vind je op www.heelhollandfotografeert.nl