Kan je ISO te hoog zijn? Ja, dat kan. Een te hoge ISO als dat niet nodig is, is, eh, niet nodig.
Maar wanneer is het nu wel nodig om je ISO omhoog te zetten? In dit artikel leg ik je uit hoe ik er over denk.
In de cursussen die ik verzorg zie ik dat er veel mensen ‘vrees’ hebben om hun ISO omhoog te doen. Dat heeft als resultaat dat men (te) vaak met een (te) lange sluitertijd foto’s maakt. Ik ga je verklappen wat mijn ISO instellingen zijn, waarom ze zo zijn en hoe je kan voorkomen dat je te veel ruis krijgt (of waarom je je daar niet druk om moet maken).
Ik maakte deze foto in New York. In oktober 2015, midden op de dag bij redelijk zonnig weer. Toch stonden we tussen de hoge gebouwen en dus in de schaduw. Bij zonnig weer in de wintermaanden gebruik ik een basis-ISO van 400. Er is gewoon een stuk minder licht dan in de zomerperiode. Omdat ik in dit geval een sluitertijd wilde hebben van 1/200 en een diafragma van f/8,0. Het diafragma wilde ik op f/8,0 hebben om zo een mooie grote scherpte-diepte te krijgen bij het objectief dat ik gebruikte (24mm). Om de belichting goed te krijgen moest ik door deze instellingen naar een ISO van 1600.
ISO 1600 is best wel hoog, zeker overdag. Maar schaadt het de foto nu? Laten we eens in detail kijken.
Als eerste de foto zoals die hierboven staat. Dit is een ietwat gesneden foto waar ik in Lightroom de schaduwen wat lichter heb gemaakt, wat helderheid heb toegevoegd en de ruis wat heb onderdrukt. Ik heb vervolgens de foto verkleind naar 1200 pixels:
met ruisonderdrukking
Onderstaande foto is dezelfde foto, maar nu zonder ruisonderdrukking. maar ook weer verkleind naar 1200 pixels:
zonder ruisonderdrukking
Je moet erg je best doen om het verschil in deze foto’s te zien. Tip is om de foto aan te klikken en dan kan je met je pijltje rechts/links tussen de versies schakelen. In de grijze kolom boven de taxi’s zie jet wat verschil.
Pixelpeeping
Maar zullen veel mensen nu zeggen, dat is niet eerlijk. Ruis moet je bekijken op 100%. Dat gaan we dus doen. We gaan de boel vergroten naar 100% en kijken dan weer naar het verschil:
Eerst met de ruisonderdukking uit, dus je ziet de ruis zoals die uit de camera komt:
1:1 zonder ruisonderdrukking
Dan de versie mét ruisonderdrukking:
1:1 met ruisonderdrukking
Je ziet nu duidelijk dat er met name in het donkere truitje van de persoon ruis te zien is, die voor een groot gedeelte weg is nadat ik de ruisonderdrukking aan heb gezet in Lightroom.
Sceptici zullen nu zeggen dat er nog steeds wel ruis zichtbaar is. En dat klopt. Het is zeker geen cleane ruisvrije foto. Als ik dat had gewild, dan had ik naar ISO 100 of 200 moeten gaan. dat had in deze foto echter ingehouden dat mijn sluitertijd drastisch toegenomen zou zijn, met als resultaat waarschijnlijk een bewogen foto. Of ik had mijn diafragma open moeten zetten met als resultaat wederom onscherpe gedeeltes door de kleinere scherpte-diepte.
FOTOKAARTEN & SITUATIEKAARTEN
Speciaal voor fotografen heb ik kleine geheugensteuntjes gemaakt. 10 FotoKaarten die je helpen met het instellen van je camera. Welke stand kies je wanneer, Hoe krijg je de beste scherpte-diepte, welke meetmethode is de beste op welk moment, hoe stel je je camera in? En nog veel meer!
Wil je meer? Dat kan!
De 28 Situatiekaarten nemen je mee in bijna alle mogelijke fotografische situaties. Niet langer meer twijfelen over welke lens je nodig hebt. Wat de instellingen zijn en hoe je iets in beeld zet. Afgedrukt en thuisgestuurd op duurzaam en dik papier.
Stop ze in je fototas en maak altijd het perfecte plaatje.
Hoe groot bekijk je de foto?
Het is goed om je foto groot te bekijken als je kijkt hoeveel ruis er in je foto zit. Maar realiseer je wel dat je op dat moment naar een geweldig grote foto zit te kijken.Mijn scherm waar ik de foto’s bewerk is maar liefst 60cm breed en 34 cm hoog. Als ik de foto dus op vol formaat op het scherm zet, kijk ik naar een foto van 60×34 cm! En als ik 1:1 uitvergroot dan kijk ik naar een foto van bijna 120cm breed. Hoe vaak hebben jullie een foto zo groot afgedrukt?
De meeste foto’s worden eigenlijk niet groter afgedrukt dan A3 formaat, dus rond de 40×30 cm. En er is een vuistregel voor kijken naar grote afdrukken. Je neemt dan de afstand van de diagonaal van de afbeelding. In het voorbeeld van de foto van 40×30 cm dus 50cm (ken je hem nog, Pythagoras?). Bij mijn scherm van 60×34 cm zou ik dus een kijkafstand in acht moeten nemen van rond de 70cm.
Dus, neem de proef op de som en laat eens een foto op een groot formaat afdrukken bij een goede afdrukcentrale. Of neem eens wat meer afstand van je scherm…
Wanneer krijg je nu wel last van die hoge ISO?
Bij een foto die te donker is krijg je last van meer ruis. Waarom? omdat je die foto lichter moet gaan maken. En een foto lichter maken is eigenlijk de ISO verhogen… Ik heb dat uitgelegd in een filmpje dat je hier kan bekijken. Als je dus start met ISO 800 en je moet je foto lichter maken, dan zit je al snel op een ISO die vergelijkbaar is met ISO 3200…. Een te lage ISO geeft je dus pas echt ruisproblemen….
Verschillende camera’s geven verschillende ruisniveaus
Dat is nu eenmaal zo. Globaal kan je zeggen dat een nieuwere camera beter presteert in minder ruis. Maar ook dat een camera met een grotere sensor minder ruis heeft dan een camera met een kleine sensor. Dat heeft simpelweg te maken met het fysieke formaat van een pixel op die sensor. Hoe kleiner die is, hoe minder licht er op valt en hoe meer dat licht versterkt moet worden waardoor je dus meer ruis krijgt.
Daarom zal een compactcamera wat sneller meer ruis krijgen dan een spiegelreflex camera. En een fullframe spiegelreflex heeft een grotere sensor dan een APS-C spiegelreflex.
Je snapt dan ook dat de inimini sensoren van een smartphone hele kleine pixels hebben die veel ruis geven bij een hoge ISO. Ik fotografeer graag met mijn mobiel, maar weet dat de foto’s een stuk minder worden als de camera de ISO omhoog doet (bij weinig licht).
Moet ik dan een nieuwe(re) camera kopen?
Het is dé truc om je nog meer spullen te laten kopen. Je volgende camera is altijd beter, sneller en mooier. Maar denk goed na waar je je geld aan uit geeft. Misschien kan je best nog wel even toe met de camera die je nu hebt. Ruis in je foto is zeker niet dé reden om je camera een upgrade te geven!
Kan je ISO te hoog zijn?
Dan komen we op de eigenlijke vraag. Ja, je ISO kan te hoog zijn. Als je bijvoorbeeld wilt fotograferen met lange sluitertijden dan is het goed om je ISO erg laag te zetten. Maar vaker zie ik dat een ISO eigenlijk te laag was. Daarom is mijn gezegde ook: Zet je ISO zo laag als kan, maar zo hoog als moet. EN je zal versteld staan in hoeverre de auto-ISO van je camera je daar bij kan helpen!
Meer artikelen over ISO en ruis:
ISO vs Ruis uitgelegd
Voorkomen van ruis in je foto
Automatisch ISO instellen (of niet?)
Wat dacht je van een masterclass over scherpe foto’s?
Ik heb een online masterclass gemaakt. De ultieme scherpe foto. In deze masterclass ga ik in op de verschillende elementen die van belang zijn om een ultiem scherpe foto te maken. In deze masterclass komt ook hoge ISO en natuurlijk veel meer aan bod. Je ziet in deze masterclass dat je met je huidige apparatuur een perfect scherpe foto maakt onder bijna alle omstandigheden. Alle informatie over deze masterclass staat hier.
In de verschillende cursussen en workshops leg ik dit uit met meer voorbeelden. Als je interesse hebt in een cursus of workshop, dan kan je kijken op mijn andere website www.heelhollandfotografeert.nl
Beter leren fotograferen
Wil je beter leren fotograferen? Eindelijk eens de foto maken die je wilt en de camera niet meer op de automaat gebruiken? Ik heb een geweldige online cursus voor je gemaakt. Een Online fotocursus met 21 ebooks met honderden voorbeeldfoto’s en ruim 5 uur aan duidelijke instructievideo’s. Op deze pagina staat je alle informatie over deze online cursus. Nadat je ingeschreven bent kan je direct beginnen én deze cursus volgen in je eigen tijd en eigen tempo en op je computer, tablet of mobiel.
Wil je op de hoogte blijven van nieuwe artikelen over fotografie? Schrijf je dan in via het formulier hieronder of via deze pagina op de website. Denk je dat je vrienden ook wat aan dit artikel hebben? Help mij dan om dit artikel te delen met de knoppen hieronder. Je kan dit bericht op Facebook, Google-Plus of LinkedIn publiceren. Of je Twittert er over en je kan het zelfs naar iemand mailen. Alvast bedankt! Wil je me steunen bij het onderhouden van deze website en deze artikelen? Dat kan door fotospullen aan te schaffen bij Cameranu.nl. Als je dat doet via deze link kost jou dat niets meer en krijg ik een kleine commissie.
Fotocursussen, workshops en (gratis) fotografieprojecten vind je op www.heelhollandfotografeert.nl
Mooi verhaal over iso maar mijn ervaring is anders. Omdat mijn budget is opgegaan aan goede lenzen gebruik ik nog steeds het instapmodel van Nikon nl de D3200. Met veel donker en bewolkt weer in de bergen heb ik vaak moeten kiezen voor 400 en 800 iso. Nadat ik mijn foto’s in een Blurb fotoboek had gezet na uitvoerige bewerking in Lightroom schrok ik van de slechte kwaliteit vwb scherpte en grove pixels. Ik ben dus klaar met mijn D3200 en ga me verder oriënteren op een nieuwe body met een sensor die meer aan kan. Dus de sensor bepaalt de kwaliteit voor als je de iso verhoogt. Mijn insteek nu is de iso op 100 en diafragma op de door mij gewenste scherptediepte. Pas als de sluitertijd te lang is om zonder statief te schieten verhoog in de iso. Omdat ik een beginnend hobby fotograaf ben sta ik geheel open voor correcties op mijn reactie.
Hallo René,
Wat goed kan is dat je zelf ontevreden bent over de hogere ISO’s van je camera. Maar het verhaal klopt gewoon, een lage ISO die je vervolgens corrigeert (dus lichter maken in de nabewerking) zal je uiteindelijk een foto geven met nog meer ruis dan een iets hogere ISO. Ik adviseer je om gewoon eens testfoto’s te maken met verschillende ISO’s en verschillende belichtingen. Ook de D3200 kan dan goed ISO 400 en 800 hebben (slechte exemplaren daargelaten natuurlijk)
Overigens is het een goede manier om eerst te investeren in lenzen.
Groeten,
Mischa
Bedankt voor je reactie. Dit weekend ga ik er weer met mijn camera op uit om testfoto’s te maken met verschillende iso standen. Heb je nog een advies voor mij voor een nieuwe body? De sensor van de D5500 is volgens de vergelijkingssites het zelfde als de D7000 serie. Het prijsverschil is echter behoorlijk groot en ik kan in de vergelijkingen niet achterhalen waar dit in zit voor wat betreft het dynamisch bereik. Het voordeel van de D5500 is dat hij makkelijker is voor straatfotografie waar mijn voorkeur naar uit gaat en dat hij een draaibaar scherm heeft met tiptoetsen. Na even spelen in de winkel zijn tiptoetsen erg makkelijk.
De D7000 en de D5500 vergelijken is niet eerlijk. Daar zit 5 jaar tussen qua introductie. vergelijk dan de D7200. Die laatste is een grotere stevigere camera dan de 5500. Kijk naar de specificaties, maar ook hoe de camera vast houdt.
Beste Mischa, Ik heb je artikel wederom met veel interesse gelezen. Inmiddels ben ik ook afgestapt om altijd te proberen met de laagste ISO te fotograferen en laat gewenste diafragma (ivm scherptediepte) en/of gewenste sluitertijd (bewegingsonscherpte) prefereren boven een lage ISO. Onlangs heb ik een trektocht door Sikkim gemaakt. Dit ging gepaard met veel slecht (donker) weer en veel binnen opnames in donkere lodges met slechts een kookvuur ter verlichting. Veel opnames zijn dan ook gemaakt met een hoge ISO, soms tot 6.400. Ik heb gefotografeerd met de Fuji X-T20 wat een ideale reiscamera is. Thans ben ik bezig met de nabewerking in Lightroom. Ik kom er qua instelling niet helemaal uit. Vooral de verdeling ‘verscherpen’ en ‘ruisreductie’ vind ik in combinatie moeilijk te bepalen. Mijn vraag is dan ook of er een lijstje bestaat met deze verdeling aangepast aan diverse ISO waarden van een foto en de soort sensor die is gebruikt. Zou je hier wellicht een artikel over kunnen maken of mijn vraag rechtstreeks kunnen beantwoorden.
Alvast hartelijk dank voor de te nemen moeite.
Vriendelijke groeten,
René Sutter
Beetje ruis is helemaal niet erg!!
Ben ik het mee eens.