Je lichtmeter van je camera heeft het fout! (Nou ja, vaak dan toch…)

Dit artikel is er eentje uit een serie van artikelen over het meten van licht en hoe je dit zo effectief mogelijk kan gebruiken op je camera. Eerder schreef ik wat over het histogram en over hoe je zo goed mogelijk kan voorkomen dat je ruis in je foto’s krijgt.Binnenkort komt er een artikel over de diverse manieren van lichtmeter op je camera  Ik schreef ook een artikel over de verschillende meetmethodes van je camera. Dit artikel gaat over hoe je camera omgaat met het meten van licht.

Het maakt niet uit hoe geavanceerd je camera ook is, of welke manier van licht meten je ook gebruikt, alle camera lichtmeters werken op dezelfde manier. Ze werken met gereflecteerd licht. Als je dit begrijpt dan begrijp je ook waarom je camera de belichting verkeerd heeft. En natuurlijk weet je dan ook hoe jij je camera makkelijk kan corrigeren.

Als je compleet vertrouwt op de lichtmeter van de camera dan zal je met enige regelmaat over- of onderbelichte foto’s hebben. Waarom dit is leg ik in dit artikel uit.

De Zwarte en de Witte kat.
Stel je voor dat je een zwarte kat en een witte kat naast elkaar hebt zitten. Het omgevingslicht en de optimale belichting is voor beide katten exact gelijk. Maar als je nu dichter bij gaat en een close-up neemt van de zwarte kat óf van de witte dan geeft je camera je een verschillende lichtmeting. Dit heeft te maken met het feit dat de vacht van de witte kat meer licht reflecteert dan de zwarte. De camera heeft hier last van, omdat deze werkt met het gereflecteerde licht. En bij de zwarte kat is er weinig gereflecteerd licht dus de camera ‘ziet’ ook weinig licht. In de studio wordt daarom vaak een externe lichtmeter gebruikt, eentje die niet het gereflecteerde licht meet, maar het opvallende licht. Deze lichtmeter heeft geen last van een zwarte kat die minder licht reflecteert en zal dus altijd een correcte lichtmeting doen.

Waarom heeft de lichtmeter van de camera het dan fout? De reden is dat de camera verwacht dat alle tinten in de gefotografeerde scène een gemiddelde hebben die zich verhoudt tot midden-grijs (ook wel gekend als 18% grijs).

Als je nog nooit hebt gehoord van dit concept van licht meten dan is het wellicht een beetje moeilijk te geloven dat alle tinten in een typische scène zich uitmiddelen in midden-grijs. Maar dat is namelijk wel de praktijk en tevens ook de basis waarop lichtmeters in camera’s op gebouwd worden. Nu is het zo dat een gemiddelde vaak goed werkt. Maar als je met een lengte van 2 meter in een bed moet gaan liggen dat een gemiddelde lengte heeft, dan lig je dus in een te klein bed. Gemiddeldes werken dus zeker niet altijd fijn.

Een beeld zegt meer dan 1000 woorden, voorbeelden dus!

We beginnen met de zwarte en de witte kat (nou ja, figuurtjes, de katten waren niet in de stemming..). Ik heb ze op een lichte achtergrond gezet en heb er wat kleurtjes bij gedaan. Hierdoor hebben we een mooie gemiddelde scène gekregen. De externe lichtmeter die ik gebruik geeft in dit geval dezelfde instellingen aan die de camera ook geven. ISO van alle foto’s is 400, diafragma f/5,6. In onderstaande foto’s is er alleen maar een wijziging van de sluitertijd. (klik om de foto’s te vergroten).

meervlaksmeting, f/5,6 ISO 400, sluitertijd 0,4 seconden

meervlaksmeting, f/5,6 ISO 400, sluitertijd 0,4 seconden

 

Maar wat als een scène nu eens niet gemiddeld is?

In bovenstaande foto gaat het goed, alles is lekker in balans. Maar wat als de scène die je op de foto wilt zetten voornamelijk lichte tinten heeft? Dan zal je camera de foto onderbelichten. De lichtmeter van de camera geeft je een belichting die de tonen als middengrijs zal weer geven. Het resultaat is duidelijk te zien, de witte ‘kat’ is grijs geworden.

 

1/8 seconden, camera gemeten

Ter vergelijking heb ik er een foto bij gemaakt met de instellingen zoals de externe lichtmeter aangeeft, het resultaat is dat we een witte ‘kat’ hebben.

0,5 seconden, instellingen externe lichtmeter

 

En dan nu met de zwarte ‘kat’
Als je een scène wilt fotograferen met voornamelijk donkere tinten dan komt je camera ook in de problemen. In dit geval zal de camera ook weer een belichting voorstellen die in de buurt van middengrijs zal komen. In dit geval krijg je dus een overbelichte foto, de zwarte ‘kat’ is grijs geworden:

 

4 seconden, camera gemeten

En ook hier even de vergelijking hoe de zwarte ‘kat’ er uit ziet met de instellingen van de externe lichtmeter.

 

0,5 seconden, instellingen externe lichtmeter

Over- of onderbelicht?

Maar hoe kan je nu weten of je foto onderbelicht is? Ik neem aan dat je niet wilt investeren in een externe lichtmeter. Naast het feit dat deze dingen niet goedkoop zijn is het ook nog een heel gedoe als  je gewoon foto’s wilt nemen. Maar je kan ook niet echt op aan van het LCD scherm achterop de camera. Dit scherm geeft je een ander beeld als je in de volle zon of in het schemer kijkt naar dat scherm. Werken met een histogram is dan een betere optie.

Ja hallo! Ik doe het wel in de nabewerking, dan maak ik de foto wel lichter of donkerder.

Nu zijn er veel mensen die denken dat je in de nabewerking problemen van over- en onderbelichte foto’s wel op kan lossen. Dat is ten dele waar, maar dit doe je nooit zonder het introduceren van andere problemen. Een onderbelichte foto in de nabewerking compenseren levert je meer ruis op (zie dit artikel). En als je foto overbelicht is, dan zijn er gewoon details verdwenen die je echt niet meer terug gaat krijgen. Goed belichten is dus het devies. Dat scheelt je ook weer veel tijd in die nabewerking en tijd is één van de kostbaarste zaken tenslotte. Kleine stapjes in de belichting kan je goed in de nabewerking doen, maar grote stappen liever niet.

Hoe dan correct belichten?

icoon BelichtingscompensatieJe zal moeten zien of je scène voornamelijk licht of donker is. Een tip die je daar bij kan gebruiken is door je ooghaartjes kijken. Op die manier zie je lichte en donkere plekken in een scène. Vervolgens ga je compenseren en dat de je met de EV functie op je camera. Deze functie kan je vinden door de knop met het pictogram met +/-.

Vaak kan je stappen van 1/3 stop compenseren waarbij 1 hele stop licht meer twee keer zoveel licht is. Bij een compensatie van +2 krijg je dus 4 keer zo veel licht binnen. Bij een compensatie van -2 krijg je nog maar een kwart van de hoeveelheid licht naar binnen.

 

 

Meer licht: Een scène bestaat voornamelijk uit lichte tinten: Overbelichten, dus de EV naar de + stand. Je krijgt dan meer licht naar binnen.

Minder licht: Een scène bestaat voornamelijk uit donkere tinten: Onderbelichten, dus de EV naar de – stand. Je krijgt dan minder licht naar binnen.

Hoeveel moet je nu compenseren? Dat is afhankelijk van verschillende factoren. Een compleet wit besneeuwd landschap zal je behoorlijk moeten compenseren, misschien wel 2 stops. Maar er is moeilijk een recept te geven voor ieder scenario. Je zal het dus een beetje op gevoel moeten doen waarbij je histogram een heel goed hulpmiddel is om te kijken of je de goede kant op compenseert en voldoende of te veel compenseert. Als je in ieder geval zorgt dat je in de juiste richting compenseert, dan kan je de kleine stapjes die eventueel nog nodig zijn in de nabewerking maken.

Hoe compenseert je camera dat?

Als je camera op sluitertijd voorkeuze staat (Tv of S) dan zal de camera dat compenseren met het diafragma. Terwijl als je camera op diafragma voorkeuze staat (A of Av) zal de camera dit doen door de sluitertijd aan te passen. Op de P-stand zal de camera een combinatie kiezen van sluitertijd en diafragma. Ook is het mogelijk dat een camera compenseert met de ISO waarde.

Oh ja, vergeet dit niet! Belangrijk is natuurlijk wel dat je de camera op het einde weer terug zet als je deze correctie hebt gebruikt…

Beter leren fotograferen
Wil je beter leren fotograferen? Eindelijk eens de foto maken die je wilt en de camera niet meer op de automaat gebruiken? Ik heb een geweldige online cursus voor je gemaakt. Een Online fotocursus met 21 ebooks met honderden voorbeeldfoto’s en ruim 5 uur aan duidelijke instructievideo’s. Op deze pagina staat je alle informatie over deze online cursus. Nadat je ingeschreven bent kan je direct beginnen én deze cursus volgen in je eigen tijd en eigen tempo en op je computer, tablet of mobiel.

Wil je op de hoogte blijven van nieuwe artikelen over fotografie? Schrijf je dan in via het formulier hieronder of via deze pagina op de website. Denk je dat je vrienden ook wat aan dit artikel hebben? Help mij dan om dit artikel te delen met de knoppen hieronder. Je kan dit bericht op Facebook, Google-Plus of LinkedIn publiceren. Of je Twittert er over en je kan het zelfs naar iemand mailen. Alvast bedankt! Wil je me steunen bij het onderhouden van deze website en deze artikelen? Dat kan door fotospullen aan te schaffen bij Cameranu.nl. Als je dat doet via deze link kost jou dat niets meer en krijg ik een kleine commissie.
Fotocursussen, workshops en (gratis) fotografieprojecten vind je op www.heelhollandfotografeert.nl